Czym różni się ślad węglowy firmy od śladu węglowego produktu?
Jeżeli temat śladu węglowego w waszym przedsiębiorstwie jest nowością, to zapytania, które otrzymujecie od klientów mogą być nie do końca zrozumiałe. Duże firmy pytając się swoich dostawców o ślad węglowy z reguły mogą oczekiwać dwóch informacji:
- obliczonego śladu węglowego firmy oraz działań związanych z jego ograniczeniem
- obliczonego śladu węglowego konkretnych produktów
W poniższym artykule postaram się wytłumaczyć na czym polega różnica. Nim do tego przejdziemy, powiedzmy sobie czym w ogóle jest ślad węglowy?
Spis treści
Co to w ogóle jest ślad węglowy?
Aby powiedzieć czym jest ślad węglowy to powinniśmy cofnąć się na chwilkę do szkoły podstawowej i przypomnieć sobie pojęcie efektu cieplarnianego oraz globalnego ocieplenia. Przypomnijmy sobie zatem te dwa pojęcia:
Efekt cieplarniany – to efekt dzięki któremu w ogóle występuje życie na naszej planecie Ziemia! Gazy cieplarniane (od których pochodzi właśnie nazwa efektu cieplarnianego) zatrzymując przychodzące ze Słońca do Ziemi ciepło w atmosferze za pomocą swoich szczególnych właściwości. Dzięki temu na naszej planecie utrzymuje się odpowiednia temperatura aby przyroda mogła się rozwijać.
Globalne ocieplenie – to powiększanie efektu cieplarnianego, co jest dla naszej cywilizacji groźne. Globalne ocieplenie jest zjawiskiem, które powstaje w wyniku zwiększenia stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze. W największym stopniu do zwiększenia stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze przyczynia się działalność człowieka.
I to właśnie opisuje ślad węglowy- jest miarą emisji gazów cieplarnianych, które powstają w wyniku działalności człowieka.
W ramach śladu węglowego mierzymy jaka jest emisja konkretnych 7 gazów cieplarnianych (CO2, CH4, N2O oraz grupa czterech gazów fluorowanych) w wyniku konkretnej działalności człowieka jak np. działalność firmy lub konkretny produkt.
Na sumę emitowanych gazów cieplarnianych – które razem wyrażone są jako CO2e, składają się dwutlenek węgla, metan, podtlenek azotu oraz gazy fluorowane:
Nic ponadto, ślad węglowy nie mówi nam nic o smogu, o zanieczyszczeniu gleb czy wód, o ilości pyłów czy kwaśnych deszczach. Ślad węglowy pokazuje tylko informację o wpływie na klimat, czyli na efekt cieplarniany Ziemi.
Tyle tytułem przydługiego wstępu.
Ślad węglowy organizacji
Omówmy w pierwszej kolejności pojęcie śladu węglowego organizacji. Zgodnie z najpopularniejszą metodologią (GHG Protocol: Corporate Accounting) Ślad węglowy organizacji dzielimy na trzy Zakresy:
Zakres 1: emisje bezpośrednie
dotyczy takich aktywności jak spalane paliwa w firmowych źródłach ciepła, spalanie paliw przez flotę pojazdów firmowych (samochody, wózki widłowe, a nawet łodzie i samoloty)
Zakres 2: emisje pośrednie energetyczne
dotyczy takich aktywności jak zużycie energii elektrycznej oraz sieciowej energii cieplnej czy chłodniczej, ale tylko od zewnętrznych dostawców (ciepło sieciowe)
Zakres 3: emisje łańcucha wartości firmy
Zakres 3 podzielony jest na łącznie 15 kategorii w dwóch grupach: UPSTREAM (emisje przychodzące do firmy) oraz DOWNSTREAM (emisje wychodzące do firmy.
W bardzo dużym uproszczeniu:
- grupa upstream (Kategorie 1-8) to emisje związane z kosztami firmy,
- grupa downstream (Kategorie 9-15) to emisje związane z przychodami firmy.
Zakres 1 i 2 są obowiązkowe. Zakres 3 jest dla znacznej większości firm opcjonalny.
Dla znacznej większości firm przemysłowych obliczenie śladu węglowego w Zakresie 3 będzie dużym i trudnym wyzwaniem do przygotowania. Wielkość śladu węglowego w Zakresie 3 jest z reguły najwyższa. Natomiast bez podjęcia tego aspektu, ciężko mówić o realizacji zadań środowiskowych w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Ślad węglowy produktu
W odróżnieniu do śladu węglowego organizacji, ślad węglowy produktu, jak sama nazwa wskazuje, odnosi się do emisji które powstały w wyniku produkcji i użytkowania danego produktu/grupy produktowej o bardzo podobnych cechach.
Bardzo często ten temat jest podejmowany dopiero, gdy firma policzyła emisje firmy conajmniej w Zakresie 1 i 2 i zdobyła już pewną wiedzę z tym związaną.
Ślad węglowy oblicza się w cyklu życia produktu z uwzględnieniem metodyki LCA dla wybranych etapów życia produktu:
Zakres od bramy do bramy ogranicza się jedynie do emisji związanych z procesem produkcyjnym. W uproszczeniu to Zakres 1 i 2 firmy podzielony na ilość wytworzonych produktów.
Zakres od kołyski do bramy uwzględnia kwestie związane z zakupionymi surowcami, ich dostawą, etapami produkcji oraz pakowaniem. Jest to najpowszechniej wykorzystywanych zakres w komunikacji B2B.
Zakres od kołyski do grobu uwzględnia ponadto transport do odbiorcy i emisje związane z jego użytkowaniem oraz utylizacją. Jest to zakres pełnego cyklu życia produktu.
Dla najbardziej dociekliwych, istnieje jeszcze możliwość przygotowania obliczeń w zakresie od kołyski do kołyski – wybiegamy wtedy ponad okres życia produktu i analizujemy korzyści wynikające z możliwości wykorzystania nowych surowców powstałych z utylizowanego produktu.
Czym różni się ślad węglowy firmy od śladu węglowego produktu?
- Wiemy już zatem czy jest ślad węglowy węglowy firmy oraz ślad węglowy produktu. Podsumujmy więc różnice. Przyjrzyjmy się poniższej tabeli:
| Kategoria | Ślad węglowy firmy | Ślad węglowy produktu |
| Informacje | Dotyczy całej firmy/grupy spółek | Dotyczy jednego, konkretnego produktu lub grupy produktowej |
| Zakres |
|
|
| Ocena niepewności | dobrowolna | wymagana |
| okres | z reguły raz w roku | z reguły raz na kilka lat |
| Koszt wdrożenia | Zakres 1-2 – niski Zakres 1-3 – stosunkowo wysoki | stosunkowo wysoki, w zależności od ilości wytwarzanych produktów |
| Stosowanie | raporty ESG, ratingi typu EcoVadis czy CDP, informacje dla klientów, którzy liczą Zakres 3 swojej firmy | etykietowanie węglowego produktu, informacje dla klientów którzy liczą ślad węglowy swoich produktów lub Zakres 3 swojej firmy |
| Przykład redukcji śladu węglowego | obniżenie zużycia energii elektrycznej poprzez wymianę oświetlenia na LED, zakup energii elektrycznej z gwarancjami pochodzenia | Zmiana surowców na materiały z obniżonym śladem węglowym |
Dlaczego dostałem zapytanie o ślad węglowy od swojego klienta?
Rosnąca presja ze strony rynku, konsumentów oraz regulacji prawnych sprawia, że największe firmy uwzględniają aspekt środowiskowy w swoich strategiach i stawiają takie oczekiwania dostawcom w swoim łańcuchu dostaw.
W kontekście globalnego ocieplenia i zagrożenia zmianami klimatycznymi coraz więcej firm zwraca uwagę na redukcję emisji gazów cieplarnianych, w szczególności dwutlenku węgla. Poniżej przedstawiam krótką listę przykładów, dzięki którym zrozumiesz dlaczego wasza firm otrzymuje takie zapytania:
- Raportowanie ESG: Zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczna. W Unii Europejskiej pojawił się obowiązek raportów niefinansowych, jednym z elementów raportowania są informacje na wpływu firmy (czasami w raz z łańcuchem dostaw) na zmiany klimatyczne.
- Realizacja strategii neutralności klimatycznej: Największe korporacje działające na terenie UE zobligowane są do opracowania i wdrożenia strategii dażenia do neutralności klimatycznej. Jednym z niezbędnych elementów takiej strategii jest dekarbonizacja własnego łańcucha dostaw. Transformacja klimatyczna nie jest możliwa bez udziału biznesu.
- Branżowe zmiany regulacyjne: W sektorze budowlanym w wielu krajach UE istnieje obowiązek analizy śladu węglowego nowych budynków. Aby móc policzyć ślad węglowy budynku wymagane są informacje o produktach wykorzystanych do jego budowy.
- Chęć zdobycia przewagi konkurencyjnej: coraz więcej firm stara się wyróżniać dzięki obniżeniu śladu węglowego swoich produktów, a to jest nie możliwe bez zdobycia rzetelnych informacji od swoich dostawców.
Jakie normy są stosowane do obliczania i raportowania śladu węglowego?
Do obliczania i raportowania śladu węglowego różnych działań, produktów lub organizacji, stosuje się różne normy i standardy. Oto kilka z najczęściej używanych norm:
- Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol): Najpowszechniej wykorzystywana metodologia obliczania śladu węglowego w bizesie. To inicjatywa World Resources Institute (WRI) i World Business Council for Sustainable Development (WBCSD). Określa standardy dla kwantyfikacji emisji gazów cieplarnianych, zarówno na poziomie organizacji (Cortporate Accounting Standard) jak i produktu (Product Life Cycle Standard).
- ISO 14064: To norma międzynarodowa opracowana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) dotycząca kwantyfikacji, monitorowania i raportowania emisji gazów cieplarnianych. Składa się z trzech części: ISO 14064-1 dotyczącej specyfikacji i wytycznych dotyczących organizacji, ISO 14064-2 dotyczącej projektów redukcyjnych oraz ISO 14064-3 dotyczącej walidacji i weryfikacji emisji.
- ISO 14067:Norma ta koncentruje się na kwantyfikacji śladu węglowego produktów. Obejmuje zarówno emisje związane z cyklem życia produktu, jak i jego skuteczność w ograniczaniu emisji podczas użytkowania (Carbon Footprint of Products).
- PAS 2050: Norma opracowana przez British Standards Institution (BSI) skupia się na ocenie wpływu na środowisko produktów i usług w różnych fazach cyklu życia (np. produkcja, dystrybucja, użytkowanie, utylizacja).
- W zależności od kraju, branży i specyfiki działalności, organizacje mogą wybierać odpowiednią normę lub standard, aby obliczyć i raportować swoje emisje gazów cieplarnianych oraz ślad węglowy. Istnieją także lokalne, sektorowe i regionalne normy, które mogą być bardziej odpowiednie dla konkretnych przypadków.
Czy obliczanie śladu węglowego firmy lub produktu jest obowiązkiem?
Odpowiedź na to pytanie brzmi: TO ZALEŻY. W związku z przyjęciem dyrektywy CSRD, w niedalekiej przyszłości pojawi się obowiązek przygotowywania raportów ESG zgodnie z wytycznymi ESRS. Jeden ze standardów ESRS E1 dotyczy zmian klimatycznych, w ramach których obowiązkowe będzie raportowanie śladu węglowego orgniazacji w Zakresach 1 i 2. Zakres 3 dla niektórych firm będzie w ograniczonym zakresie również obowiązkowy. Na ten moment czekamy jeszcze na finalną wersję ogólnych przepisów na szczeblu unijnym oraz na naszej wewnętrzne krajowe przepisy w tym zakresie.
Ślad węglowy produktu będzie obowiązkowy dla firm importujących określone produkty z poza granic Unii Europejskiej. Więcej informacji na ten temat kryje się pod hasłem podatku granicznego od śladu węglowego CBAM. Ogólne założenie jest takie, że określone, strategiczne grupy produktowe jak aluminium, cement czy nawozy będą objęte dodatkowym podatkiem, jeśli ślad węglowy importowanego produktu będzie wyższy od narzuconego poziomu.
Potrzebujesz pomocy w obliczeni śladu węglowego?
Zobacz co możemy dla Ciebie zrobić:
Obliczanie śladu węglowego firmy i produktu
Kompleksowa usługa obliczenia śladu węglowego organizacji lub produktu
Narzędzie do obliczania śladu węglowego firmy
Zapoznaj się z naszym autorskim narzędziem do przygotowania obliczeń i raportu śladu węglowego firmy zgodnie z GHG Protcol
Szkolenia i kursy
Zdobądź niezbędne kompetencje z zakresu obliczania śladu węglowego organizacji
